Η φωτο από πρόσφατη διαμαρτυρία στη Λάρισα ενάντια στα μεταλλαγμένα
‘Όταν το 2003 η Ε.Ε. αποφάσιζε την άρση του «μορατόριουμ» ενάντια στη προώθηση των μεταλλαγμένων στην Ευρώπη, στη χώρα μας –ξεκινώντας από τη Θεσσαλία βασικά-δημιουργήθηκε ένα πραγματικό κίνημα ενάντιά τους. Στράφηκε ενάντια στην καλλιέργεια κυρίως, αλλά και στη διακίνησή τους στη χώρα. Καταφέραμε τότε να κηρυχθούν –μέσω αποφάσεων των Νομαρχιακών Συμβουλίων-όλες οι τότε Ελληνικές Νομαρχίες σαν «περιοχές ελεύθερες από μεταλλαγμένα», αφού το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών και των κοινωνικών-πολιτικών φορέων τους τάχθηκε ενάντια στη διασπορά τους στην τροφική αλυσίδα και τη φύση. Το γεγονός αυτό ανάγκασε την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση να απαγορεύει στη συνέχεια την καλλιέργεια οποιασδήποτε γενετικά τροποποιημένης (γ.τ.: μεταλλαγμένης) ποικιλίας στα ελληνικά εδάφη.
Δεν καταφέραμε τότε –παρόλο που είχαμε ετοιμάσει και αντίστοιχη πρόταση νόμου- να απαγορευθεί και η διακίνηση των γ.τ. οργανισμών στη χώρα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τα επόμενα χρόνια να περνούν οι γ.τ.ο. στο πιάτο των ελλήνων καταναλωτών, είτε σαν συστατικά διάφορων επεξεργασμένων τροφών (με υποχρεωτική αναγραφή αυτών των συστατικών στην ετικέτα τους), είτε μέσω των ζωοτροφών στα ζωικά προϊόντα. Η αντίσταση των ευρωπαίων πολιτών στην «εισβολή» των μεταλλαγμένων είχε όμως σαν αποτέλεσμα να καθυστερούν οι αδειοδοτήσεις και οι επενδύσεις των εταιρειών στον τομέα της γενετικής μηχανικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Έτσι δέχονται σήμερα τη συμβιβαστική πρόταση της ελληνικής προεδρίας να τα προωθήσουν μεμονωμένα στις χώρες που τα αποδέχονται, ελπίζοντας ότι μελλοντικά θα το καταφέρουν και σε όσες τα αρνούνται. Εδώ βρισκόμαστε σήμερα.
Γιατί όμως δε δεχόμαστε τα μεταλλαγμένα; Ας ανατρέξουμε στα επιχειρήματα που είχαμε διαμορφώσει σαν κίνημα την περίοδο μετά το 2003 (βλέπε αντίστοιχα αρχεία στο: http://www.gmostop.org/, και στο: http://www.biotechwatch.gr/).
Τι είναι τα μεταλλαγμένα
Τα Μεταλλαγμένα, ή καλύτερα τα γενετικά τροποποιημένα (γ.τ.), είναι προϊόντα μιας πολύ χοντροκομμένης Τεχνολογίας, της Γενετικής Μηχανικής. Οι γενετιστές επιστήμονες των πολυεθνικών των Μεταλλαγμένων, έχοντας αποκτήσει τη δυνατότητα να ανα-συνδυάζουν το DΝΑ, δηλ. το γενετικό υλικό των διάφορων οργανισμών, χωρίς ακόμα να καταλαβαίνουν τι είναι τα γονίδια, «πυροβολούν» με μια σύριγγα γενετικό υλικό από οργανισμούς «δότες», τυχαία, στο γενετικό υλικό των οργανισμών «δεκτών». Έτσι, μπορούν να έχουν ένα νέο είδος με καινούργια μεν χαρακτηριστικά, αλλά σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτα, που στη φύση ποτέ δεν θα προέκυπτε (αφού μεταφέρονται π.χ. γονίδια από σκορπιό σε πατάτα ή από ψάρι σε ντομάτα). Ένα νέο είδος που, αφού πατενταριστεί, γίνεται ιδιοκτησία της αντίστοιχης πολυεθνικής. Μετά από πειράματα λίγων μηνών (ενώ με τις κλασικές μεθόδους χρειάζονται 10-15 χρόνια για να βγάλουν μια καινούργια ποικιλία), ζητάνε άδεια από τις αντίστοιχες αρχές για εμπορική τους χρήση (καλλιέργεια και διακίνηση). Τα πρώτα γνωστά γεωργικά φυτά, που έχουν καλλιεργηθεί κύρια στις Η.Π.Α. (80%), στην Αργεντινή και τον Καναδά (19%), είναι η σόγια, το καλαμπόκι, το βαμβάκι, η ελαιοκράμβη ενώ υπάρχουν και γ.τ. μικροοργανισμοί καθώς ζώα ή ψάρια.
Οι επικριτές επιστήμονες της Γενετικής Μηχανικής ισχυρίζονται και αποδεικνύουν και αυτοί στο εργαστήριο, ότι τα γονίδια δεν δουλεύουν μόνα τους ένα –ένα, αλλά σαν περιοχές γονιδίων, σαν δίκτυο. Οι συνδυασμοί, που γίνονται για να παραχθούν ή να μη παραχθούν οι πρωτεΐνες είναι πάρα πολλοί και δεν έχουν κατανοηθεί από κανένα ακόμα. Επίσης το εισαχθέν καινούργιο γονίδιο δεν σημαίνει ότι θα εκφρασθεί στον καινούργιο οργανισμό με τον ίδιο τρόπο που εκφραζόταν στον οργανισμό «δότη». Θα κάνει ό,τι του επιτρέψουν τα διπλανά γονίδια στο γένωμα του «δέκτη».
Τι υπόσχονται και ποια η πραγματικότητα
Οι πολυεθνικές των γ.τ. υπόσχονται ότι οι αγρότες καλλιεργώντας (ή εκτρέφοντας) τέτοιους οργανισμούς θα έχουν αύξηση της παραγωγής, μειωμένη χρήση ζιζανιοκτόνων-εντομοκτόνων, μεγαλύτερη αντίσταση σε δύσκολες συνθήκες (ξηρασίας ,αλμυρότητας, θερμοκρασίας), ασφάλεια στην κατανάλωση και εξάλειψη της πείνας στον τρίτο κόσμο.
Όμως στα λίγα χρόνια της χρήσης τους (ξεκίνησαν στις ΗΠΑ το 1996), όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι όλα αυτά που υπόσχονται, είναι μύθοι.
Η αύξηση της παραγωγής στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ήρθε (π.χ. το 1997 οι καλλιεργητές γ.τ. βαμβακιού στο Δέλτα του Μισισιπή αποζημιώθηκαν από την εταιρεία Μονσάντο, γιατί είχαν χαμηλή ποσοτική και ποιοτική παραγωγή), αντίθετα, το εισόδημα των αγροτών, που τα καλλιέργησαν, μειώθηκε λόγω του ότι οι καταναλωτές τα αποφεύγουν και οι τιμές τους πέφτουν (συνέβη και με τους Αμερικάνους αγρότες, που όμως δεν έχουν ακόμα καταρρεύσει, γιατί η κυβέρνηση τους χρηματοδοτεί με τεράστια ποσά και το κράτος εξαγοράζει τα αδιάθετα γ.τ. προϊόντα και τα στέλνει σαν “επισιτιστική βοήθεια” στις χώρες του τρίτου κόσμου, κύρια Αφρική. Συνέβη και με τους Αργεντινούς καλλιεργητές γ.τ. σόγιας, όπου καταρρεύσανε πάνω από 150.000).
Η μείωση των ζιζανιοκτόνων δεν επιτεύχθηκε επίσης για δύο βασικά λόγους:
1) Οι αγρότες έφθασαν να χρησιμοποιούν μέχρι και 2,5 φορές πάρα πάνω το ζιζανιοκτόνο Roundup της Μονσάντο, επειδή η αντίστοιχη Roundup Ready σόγια της δεν καταστρέφεται από το ζιζανιοκτόνο και έτσι με το παραμικρό ψέκαζαν.
2) Τα ζιζάνια ανέπτυξαν ανθεκτικότητα και μετατρέπονται σε «υπερζιζάνια».
Με τα εντομοκτόνα συνέβη το ίδιο, όπως π.χ. με τον Βάκιλο Θουριγγίας (Β.Τ.) όπου τα έντομα απέκτησαν γρήγορα ανθεκτικότητα, επειδή η τοξίνη του υπάρχει μέσα στα ίδια τα γ.τ. φυτά Β.Τ. και έτσι οι αγρότες αναγκάζονται να χρησιμοποιούν επιπλέον εντομοκτόνα.
Με την αντίσταση σε δύσκολες συνθήκες, όπως στην αλατότητα, υπάρχουν αμφιβολίες από αρκετούς άλλους ερευνητές, επειδή ο μεταβολισμός του άλατος εξαρτάται από την αλληλεπίδραση πολλών και διαφορετικών γονιδίων και όχι μόνο από ένα, όπως έγινε με τη χρήση του ανθεκτικού στην αλατότητα γονιδίου από μαγιά για την κατασκευή γ.τ. ρυζιού, πεπονιάς και ντομάτας.
Όσον αφορά στην ασφάλεια και τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον:
Η διεθνής Ένωση επιστημονικών οργανώσεων (Union of concerned Scientists) έχει εκφράσει τις επιφυλάξεις της για το ότι οι γ.τ.ο. είναι ακίνδυνοι. Ιατρικές επιθεωρήσεις (π.χ.Lancet) τονίζουν ότι οι γ.τ.ο. δεν θα έπρεπε να μπουν ποτέ στην τροφική αλυσίδα. Η Βρετανική Ιατρική Ένωση και η Γερμανική έχουν παρόμοια θέση. Πολλές εθνικές ακαδημίες (Βρετανίας, Βραζιλίας, Κίνας, Ινδίας, Μεξικού, κ.λ.π.) σε έκθεσή τους αναφέρουν ότι οι γ.τ.ο. εισάγουν αλλεργιογόνα, νέες τοξίνες και άγνωστους συνδυασμούς πρωτεϊνών στον οργανισμό καθώς και επιμόλυνση και γενετική ρύπανση στο έδαφος και στο περιβάλλον.
Ο Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης σε έκθεσή του αναφέρει: «Υπάρχουν έρευνες στους γ.τ.ο. που δεν αποκλείουν την πρόκληση αλλεργιών, την αύξηση της αντίστασης μικροβίων στα αντιβιοτικά ή της παραγωγής τοξικών ουσιών εξαιτίας τους…Ο ανταγωνισμός των φυσικών με τους γ.τ. οργανισμούς μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την εξαφάνιση των φυσικών ειδών… Σε περίπτωση λάθους δεν υπάρχει διαδικασία απόσυρσης ή ανάκλησής τους απ‘ το περιβάλλον».
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά, με σημαντικότερα τα αποτελέσματα των ερευνών στην Βρετανία (αφορούσε την επίπτωση στην βιοποικιλότητα όπου οι καλλιέργειες γ.τ. ειδών αποδείχθηκαν μέχρι και 5 φορές πιο καταστροφικές από τις συμβατικές με τα πιο ισχυρά ζιζανιοκτόνα), των ερευνών της NAFTA (αφορούσε την επιμόλυνση τεράστιων εκτάσεων του Μεξικού με γ.τ. καλαμπόκι) καθώς και μιας διετούς έρευνας που έδειξε ότι το μεταλλαγμένο καλαμπόκι ΜΟΝ810 της Μονσάντο (που έχει πάρει έγκριση για κυκλοφορία και στην Ευρώπη) έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στο είδος της πεταλούδας «Μονάρχης».
Σε μελέτη ανεξάρτητης ομάδας Γάλλων επιστημόνων (CRIIGEN), αποδείχνεται ότι το γ.τ. καλαμπόκι ΜΟΝ863 της εταιρείας Monsanto είναι εν δυνάμει επικίνδυνο: ποντίκια που τραφήκανε με αυτό είχαν συμπτώματα δηλητηρίασης και τοξικότητα στο συκώτι και τα νεφρά. Είναι η πρώτη φορά που εμφανίζονται τοξικές επιπτώσεις σε εσωτερικά όργανα από κάποιο μεταλλαγμένο προϊόν που έχει ήδη πάρει έγκριση για κατανάλωση από ανθρώπους. Τελευταίες μελέτες (2009-2010) αναφέρουν πως ποντίκια-πειραματόζωα που τράφηκαν με μεταλλαγμένα είχαν σοβαρότατες επιπτώσεις στη γονιμότητά τους και προβλήματα στη νεφρική και την ηπατική λειτουργία. Η Monsanto είχε αποκρύψει πολύ σημαντικά στοιχεία από τα πειράματά της και απέφυγε να κάνει έρευνα για την απώλεια βάρους των πειραματόζωων. Μάλιστα, αρνιόταν να δημοσιεύσει τη μελέτη της μέχρι τον Ιούνιο του 2005, που τελικά αναγκάσθηκε να το κάνει μετά από απόφαση γερμανικού δικαστηρίου. Το ΜΟΝ863 καλλιεργείται νόμιμα στις ΗΠΑ και Καναδά. Έχει πάρει έγκριση για ανθρώπινη κατανάλωση και για ζωοτροφή στην Ε.Ε, Αυστραλία, Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα, Μεξικό, Φιλιππίνες και Ταϊβάν.
Επίσης μια έρευνα Αυστραλών επιστημόνων με γ.τ. μπιζέλι έδειξε ότι προκαλεί πολλά προβλήματα, μέχρι και φυματίωση, στα πειραματόζωα-ποντικούς.
Όσον αφορά στην εξάλειψη της πείνας (την είχαν υποσχεθεί και με την «πράσινη επανάσταση»της χημικής γεωργίας), το πρόβλημα δεν είναι ζήτημα παραγωγής αλλά κύρια κατανομής και φτώχειας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ζάμπια, που για να αρνηθεί την επισιτιστική βοήθεια των ΗΠΑ σε γ.τ. σπόρους, χρησιμοποίησε το επιχείρημα: θα τους δεχθούμε ,γιατί πεινάμε, αλλά μόνο αλεσμένους, επειδή οι αγρότες μας καλλιεργούν για εξαγωγή στην Ευρώπη και οι Ευρωπαίοι καταναλωτές δεν θέλουν μεταλλαγμένα. (Δεν παράγουν λοιπόν οι αγρότες της Ζάμπια για το λαό της που μπορεί να πεινάει, αλλά για την Ευρώπη στην οποία έχει πολλά χρέη).
Οι γενικότερες επιπτώσεις
1) Η γενετική μηχανική αντιμετωπίζει τους έμβιους οργανισμούς όχι πλέον σαν ξεχωριστά όντα με μόνιμη μορφή αλλά σαν οργανισμούς υπό διαμόρφωση (in formation), χωρίς αυταξία, που η ζωή τους είναι ένα σύνολο κωδικοποιημένων πληροφοριών. Αν «αποκρυπτογραφηθούν» αυτές οι πληροφορίες μπορούν να μετατραπούν σε πνευματική ιδιοκτησία και να ανασυνδυασθούν, για την παραγωγή βιοτεχνολογικής ζωής προς εμπορική εκμετάλλευση. Έτσι έχουμε αποηθικοποίηση της ζωής. Με αυτή την έννοια, η γενετική μηχανική. θέτει προβλήματα Βιοηθικής.
2) Το παγκόσμιο γενετικό υλικό της Χλωρίδας και της Πανίδας, που στα χιλιάδες χρόνια της Γεωργίας υπήρξε αντικείμενο βελτίωσης των καλλιεργητών από γενιά σε γενιά, με τη γενετική τροποποίηση μετατρέπεται σε ιδιοκτησία των 3-4 Πολυεθνικών των Μεταλλαγμένων. Με αυτήν την έννοια έχουμε ένα σφετερισμό που πολύ πετυχημένα έχει ονομασθεί Βιοπειρατεία.
3) Οι Πολυεθνικές των Μεταλλαγμένων προωθούν τα γ.τ. φυτά (και ζώα) προς τους αγρότες με ατομικά συμβόλαια. Μέσω αυτών των συμβολαίων ο αγρότης υποχρεώνεται να «νοικιάζει» τους σπόρους μαζί με την χημική υποστήριξη από την ίδια εταιρεία. Δεσμεύεται απ‘ αυτήν για το τι πρέπει να κάνει, για το τι διαδικασία καλλιέργειας θα ακολουθήσει, για το ποιες παρεμβάσεις και πότε θα κάνει κ.λ.π. Δεν θα μπορεί να κρατήσει ο ίδιος σπόρο για την επόμενη χρονιά, λόγω πατέντας. Από αγρότης-παραγωγός μετατρέπεται σε παραγωγό πρώτων υλών για τις εταιρείες διατροφής. Η εξάρτηση, λοιπόν, των αγροτών, καθώς και της τροφής, όπως και της υπαίθρου θα είναι πρωτόγνωρη.
Ο στόχος των επικυρίαρχων είναι ο έλεγχος της παγκόσμιας διατροφής και της παγκόσμιας πολιτικής, μέσω και της Βιοτεχνολογίας. Με αυτή την έννοια η προώθηση των Μεταλλαγμένων είναι ένα βαθιά ταξικό φαινόμενο, που υλοποιεί την εξάρτηση στον υπέρτατο βαθμό από τις πολυεθνικές εταιρείες σποροπαραγωγής.
4) Λόγω της Επιμόλυνσης (τα «εισαγόμενα »γονίδια είναι πολύ επιθετικά και μεταδίδονται με την γύρη, που μεταφέρεται από τα έντομα και τον αέρα πολύ μακριά, στις γειτονικές καλλιέργειες και τα άγρια είδη), οι αγρότες που καλλιεργούν γ.τ. ποικιλίες κάνουν «αθέμιτο» ανταγωνισμό στους συναδέλφους τους, που είτε είναι Βιοκαλλιεργητές, είτε είναι καλλιεργητές ποιοτικών προϊόντων (Π.Ο.Π., Π.Γ.Ε., Ολοκληρωμένης Διαχείρισης), είτε συμβατικών απαλλαγμένων από γ.τ.ο. Οι τελευταίοι δεν θα μπορούν να διαθέσουν τα προϊόντα τους στην αντίστοιχη αγορά και έτσι θα υφίστανται μεγάλη οικονομική ζημιά. Η λεγόμενη «Συνύπαρξη», με όποια μέτρα και αν πάρουν («φράγματα γύρης», «ζώνες ασφάλειας» κ.λ.π.) ιδιαίτερα για τη χώρα μας με τους μικρούς αγροτικούς κλήρους, δεν είναι δυνατή επιστημονικά. Το μόνο που μπορεί να θεσπισθεί είναι οικονομικά μέτρα αποζημίωσης από τους ρυπαίνοντες. Αυτό όμως θα οδηγήσει σε μια ατέλειωτη σειρά δικών και θα μετατρέψει τους αγρότες σε ντέντεκτιβς και δικηγόρους για να αποδείξουν ποιος είναι ο αίτιος. Οι τοπικές κοινωνίες θα χωρίζονται στα δύο και ο ένας θα υποψιάζεται τον άλλο. Θα έχουμε λοιπόν εκτός από οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Κάθε ίχνος ποιότητας και κοινοτικής ζωής στην επαρχία θα εξαφανισθεί και θα υπάρξει ακόμα παραπέρα συρρίκνωσή της.
5) Τα Μεταλλαγμένα είναι άλλη μια κατεξοχήν περίπτωση που μας εισάγει στην κοινωνία της διακινδύνευσης. Οι γενετιστές επιστήμονες, που παίζουν και «τολμούν» στο εργαστήριο, οι εταιρείες, που παίρνουν τις αποφάσεις για να κερδίσουν από την αβεβαιότητα, οι πολιτικοί που θέλουν να εξουσιάζουν αυτή την αβεβαιότητα είναι η μια πλευρά. Όσοι υφίστανται αμέτοχοι την αβεβαιότητα ή όσοι αντιδρούν σε αυτήν, είναι η άλλη πλευρά. Αυτοί οι τελευταίοι αναλαμβάνουν και το βάρος της εκ των υστέρων απόδειξης του κινδύνου.
Εγκεκριμένα τρόφιμα και ζωοτροφές στην Ευρώπη
Μέχρι τον Απρίλιο του 2004 τα γ.τ. είδη περιλαμβάνονταν στην κατηγορία των λεγόμενων «νεοφανών» τροφίμων και εγκρίνονταν σύμφωνα με την αντίστοιχή τους νομοθεσία. Με τη νομοθεσία αυτή είχε δοθεί έγκριση για χρήση σαν συστατικά προϊόντων σε 16 γ.τ.ο. (ουσιαστικά σε παράγωγα γ.τ. καλαμποκιού, σόγιας και σε σπορέλαια από γ.τ. ελαιοκράμβη και βαμβάκι). Σε 8 από αυτά είχε δοθεί ταυτόχρονα και έγκριση για χρήση τους σαν ζωοτροφές ή σαν συστατικά ζωοτροφών.
Mε βάση τον Κανονισμό 1829 και με αποφάσεις της ίδιας της Κομμισιόν (όταν δεν επιτυγχάνεται η απαιτούμενη πλειοψηφία στο Συμβούλιο των Υπουργών, αποφασίζει η ίδια η επιτροπή) χορηγήθηκε άδεια για 32 ποικιλίες γλυκού καλαμποκιού με γενετική τροποποίηση ΒΤ11 (της Syngenta, πρώην Novartis) και ΝΚ603, καθώς και ΜΟΝ863 της Μονσάντο, που έχουν μπει στους εθνικούς καταλόγους της Ισπανίας, Γαλλίας και Ολλανδίας και σε 17 ποικιλίες του καλαμποκιού ΜΟΝ810 της Μονσάντο, που μπήκαν στον κοινό ευρωπαϊκό κατάλογο. Η Syngenta έχει δηλώσει ότι προς το παρόν δεν προτίθεται να προωθήσει το γ.τ. καλαμπόκι της. Η Μπάγερ έχει αποσύρει τη γ.τ. πατάτα της(amflora). Το λόμπυ όμως της Μονσάντο κάνει τα πάντα για τη προώθηση των ποικιλιών της και η Κομμισιόν έχει εξελιχθεί σε εργολάβο της.
Η χώρα μας, κάτω από την πίεση του κινήματος κατά των μεταλλαγμένων, που ξεκίνησε βασικά μετά το 2003 και την άρση του «μορατόριουμ» (ακόμα και όλα τα κόμματα, τουλάχιστον στα λόγια, είναι ενάντια στα μεταλλαγμένα) έχει απαγορεύσει την καλλιέργεια της γ.τ. ελαιοκράμβης και 31 υβριδίων καλαμποκιού, μεταξύ των οποίων και 17 της Μονσάντο. Η Κομισιόν με τελεσίγραφό της είχε ζητήσει το 2009 την άρση αυτών των απαγορεύσεων. Όμως το ΥΠΑΑΤ τότε αποφάσισε να συνεχισθεί, μέχρι να ξεκαθαρισθεί το ζήτημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ΜΟΝ 810 το είχε απαγορεύσει και η Πολωνία με την Ουγγαρία, ενώ 14 κράτη ζητούσαν από την ΕΕ τη συνολική απαγόρευση του ΜΟΝ810. Γενικά αρνητική στάση στα μεταλλαγμένα, μέχρι τώρα, κρατούσαν άλλες 5 χώρες: η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Ιταλία και το Λουξεμβούργο, με ουσιαστικότερες αντιδράσεις από την Αυστρία. Έτσι δεν αποφασιζόταν εύκολα η έγκριση νέων γ.τ. ποικιλιών για καλλιέργεια, γιατί δεν επιτυγχάνονταν οι απαραίτητες πλειοψηφίες στο συμβούλιο των υπουργών γεωργίας.
Στη χώρα μας λοιπόν μπορούν να κυκλοφορούν τροφές που περιέχουν γ.τ. σογιάλευρο, σογιέλαιο, λεκιθίνη ποπ-κορν, καλαμποκάλευρο, καλαμποκέλαιο, σιρόπι καλαμποκιού, Βαμβακέλαιο, Βιταμίνη Β2 κ.λ.π. (έχουν πάρει έγκριση με την νομοθεσία για τα «νεοφανή» προϊόντα). Είναι όμως υποχρεωτικό να αναγράφεται αυτό στην ετικέτα τους. Ακόμα όμως δεν υπάρχει ο υπεύθυνος μηχανισμός που θα ελέγχει αυτή τη διαδικασία, έτσι οι καταναλωτές δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν ουσιαστικά αν τα συστατικά των προϊόντων που αγοράζουν είναι και γ.τ. Αυτό αποδείχθηκε και με την περίπτωση του γ.τ. ρυζιού που είχε εισαχθεί από ΗΠΑ και Κίνα και που κυκλοφόρησε «παράνομα» και στα ελληνικά ράφια και που βρέθηκε μετά από έλεγχο των παραστατικών χαρτιών από τον ΕΦΕΤ, αλλά μετά από παραγγελία της Κομμισιόν.
Ιδιαίτερα για τα ζωικά προϊόντα, ο καταναλωτής δεν μπορεί να ξέρει τίποτε. Και το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη χώρα μας, προς το παρόν, είναι οι ζωοτροφές. Εισάγονται πολλές ποσότητες γ.τ. σόγιας και καλαμποκιού για ζωοτροφές και από κει και πέρα χάνονται τα ίχνη τους.
Το Κίνημα ενάντια στα Μεταλλαγμένα εκτός από το γενικότερο στόχο για κήρυξη της χώρας ελεύθερης από μεταλλαγμένα, θα χρειασθεί να στρέψει ιδιαίτερα την προσοχή του στις πύλες εισόδου των ζωοτροφών.
Η «Συνύπαρξη»
Από τη στιγμή που η ΕΕ αποφάσισε να προωθήσει τα μεταλλαγμένα, έμπαινε ζήτημα της συνύπαρξης των καλλιεργειών, με την έννοια του πώς μπορούν να καλλιεργηθούν ταυτόχρονα σε μια περιοχή γ.τ. ποικιλίες και μη, με συμβατικό ή βιολογικό τρόπο, δεδομένου ότι έχει αποδεχθεί το αναπόφευκτο της επιμόλυνσης. Καταρχήν έθεσε το όριο του 0,9%, δηλ. ότι ένα προϊόν μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν μη μεταλλαγμένο αν περιέχει γ.τ.ο. κάτω από αυτό το όριο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι κάτω του 0,9% το προϊόν δεν έχει επιπτώσεις. Για την Επιτροπή σημαίνει απλά ότι κάτω από αυτό το όριο δεν θα έχει οικονομικές επιπτώσεις, π.χ. δεν θα απορριφθεί ένα βιολογικό προϊόν σαν τέτοιο και άρα δεν θα έχει οικονομική ζημιά ο Βιοκαλλιεργητής αν περιέχει λιγότερο από 0,9% γ.τ. Γενικότερα, η ΕΕ αντιμετωπίζει το θέμα της «συνύπαρξης» μόνο από οικονομικής πλευράς. Έτσι προέτρεψε τα κράτη μέλη να κάνουν νόμο για την «συνύπαρξη», που να αντιμετωπίζουν μόνο τις οικονομικές επιπτώσεις από την επιμόλυνση.
Μέχρι τώρα νομοθετικές ρυθμίσεις για τη «συνύπαρξη» έχουν κάνει μόνο η Γερμανία, η Δανία, η Πορτογαλία και 6 κρατίδια της Αυστρίας. Η ΕΕ έχει απορρίψει πάνω από τις μισές προτάσεις νόμου Κρατών μελών ή περιφερειών και απειλεί με ένδικα μέσα όταν απαγορεύουν την καλλιέργεια γ.τ.ο.. Η Αυστρία έχει πάει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για αυτό. Η ΕΕ έδωσε στην δημοσιότητα Έκθεση με θέμα τη «συνύπαρξη», όπου έλεγε ότι απαγορευτικές νομοθεσίες αντιβαίνουν στο κοινοτικό δίκαιο και δήλωνε ότι «θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσει την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας». Ταυτόχρονα ανέφερε ότι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχουν πολύ λίγες εμπειρίες από τη συνύπαρξη και για αυτό όλες οι χώρες πρέπει να δρομολογήσουν αντίστοιχες ρυθμίσεις και θα περίμενε, ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα και να υιοθετηθούν κοινά μέτρα. Πράγμα όμως που δεν έγινε το επόμενο διάστημα μετά το 2009.
Η πρόσφατη απόφαση
Σε αυτό το διάστημα όμως δεν είχαμε θετικές εξελίξεις για τις εταιρείες των μεταλλαγμένων ούτε στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, όπου η αντίσταση ενάντια στα μεταλλαγμένα είχε μεγαλύτερη πρόσβαση. Οι εταιρείες έβλεπαν να καθυστερούν οι εγκρίσεις, να μην αυξάνεται ο τζίρος τους και να μην αποδίδουν κέρδη οι επενδύσεις τους, παρόλο που η ίδια η Κομμισιόν ήταν θετική. Άρχισαν να ανυπομονούν. Δήλωναν στα ΜΜΕ κατά καιρούς ότι θα συμβιβαζόταν με μια απόφαση κάποιων χωρών να μην επιτρέπουν την καλλιέργεια των μεταλλαγμένων τους, αρκεί να ξέρουν ποιες χώρες τα αποδέχονται, ώστε να επενδύσουν μόνο σε αυτές και έτσι να μην έχουν ζημιές από την καθυστέρηση των αδειοδοτήσεων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Σε αυτή την αλλαγή θέσης των εταιρειών έρχεται να απαντήσει η πρόσφατη απόφαση για καλλιέργεια των μεταλλαγμένων ειδών, στη σύνοδο των μόνιμων αντιπροσώπων των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Στη συμφωνία προβλέπεται πως κάθε χώρα που διαφωνεί θα μπορεί να απαγορεύει την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στα δικά της εδάφη, για λόγους όμως που δεν θα σχετίζονται με την υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτή η νέα συμφωνία, που προωθήθηκε μάλιστα από την Ελληνική Προεδρία, αναμένεται να επικυρωθεί στις 12 Ιουνίου στη σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος στο Λουξεμβούργο. Μετά την έγκριση από τους υπουργούς η συμφωνία θα πρέπει να πάρει και το «πράσινο φως» από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο μέχρι το τέλος του έτους (βλέπε: http://tvxs.gr/news/diatrofi/egkrithike-i-kalliergeia-metallagmenon-stin-eyropi)
Το δικαίωμα απαγόρευσης στο εσωτερικό των χωρών αποτελεί το «καρότο» στην «εκστρατεία εισβολής» των εταιρειών των μεταλλαγμένων στην Ευρώπη. Από τη στιγμή που θα πετύχουν την καλλιέργεια σε κάποιες χώρες, οι εταιρείες θα μπορούν στη συνέχεια να προσφύγουν στο δικαστήριο υποχρεώνοντας τελικά και όποια άλλη χώρα να τα αποδεχτεί. Παράλληλα, οι χώρες, βάσει της συμφωνίας, δεν έχουν το δικαίωμα να απαγορεύσουν τη διακίνηση στο έδαφός τους των εγκεκριμένων γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Οι εταιρείες ξέρουν καλά ότι αν προωθηθούν σε κάποιες χώρες στο βαθμό που επιθυμούν αυτές, στη συνέχεια θα μπορέσουν να τα περάσουν και στις άλλες και με διάφορους τρόπους να κάμψουν την αντίστασή τους. Αποφασιστική για την τελευταία απόφαση ήταν η αλλαγή στάσης της Γερμανίας, που ενώ μέχρι τώρα ήταν επιφυλακτική και είτε ψήφιζε κατά είτε απείχε από τις ψηφοφορίες, τώρα πήρε θετική στάση απέναντι στις εταιρείες.
Είναι φανερό ότι θα χρειασθεί να αναγεννηθεί το κίνημα ενάντια στα μεταλλαγμένα και στη χώρα μας, γιατί τα τελευταία χρόνια είχε επαναπαυθεί στις «επιτυχίες» των τελευταίων απαγορεύσεων από την ελληνική κυβέρνηση και δεν επαγρυπνούσε. Να επιδιώξει την απαγόρευση και στη χώρα μας, αλλά και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, συνεργαζόμενο με το ευρωπαϊκό αντίστοιχο κίνημα (http://topikopoiisi.blogspot.gr/2014/06/blog-post.html και http://biotechwatch.gr/EnvironMinisterGRGMO)
